زمین‌لرزه ۱۹ اردیبهشت ۱۳۹۹ در نزدیکی شهر دماوند با بزرگای ۵.۱ مانند زمین‌لرزه‌های دیگری که در چند سال اخیر در پیرامون شهر تهران روی داده‌اند و از قضا این شهر بزرگ و پرجمعیت را به لرزه در آورده‌اند در کانون توجه افکار عمومی و مسئولین حکومتی قرار گرفته و به مثابه هشداری برای احتمال رویداد یک زمین‌لرزه بزرگ در پیرامون شهر تهران و بر روی گسل‌های متعددی که این شهر را در برگرفته‌اند تلقی شده است. انتظار دردناک رویداد یک زمین‌لرزه مخرب نظیر آنچه که در فروردین سال ۱۲۰۹ شمسی برابر با ۱۸۳۰ میلادی روی داد و گستره‌ای وسیع از دماوند تا طالقان را ویران کرد همچون شمشیری بر بالای این شهر بزرگ و پرجمعیت قرار دارد و هر از چند گاهی با زمین‌لرزه‌های کوچک و متوسط بحث زمین‌لرزه در تهران و اسیب‌پذیری آن در برابر این پدیده طبیعی داغ می‌کند.
چه باید کرد!؟ این سوالی است که نه تنها برای مردم بلکه تمام مسئولین دست اندکار مدیریت بحران در تهران هر روز از خود می‌پرسند؟ آیا چاره‌ای برای گریز از اثرات مخرب یک زمین‌لرزه بزرگ برای شهر تهران وجود دارد؟ در سالیان گذشته، برنامه‌های مختلفی برای این مهم اندیشیده شده، از به کارگیری دانشمندان ژاپنی برای مطالعه خطر زمین‌لرزه و سناریوی احتمالی زمین‌لرزه‌های بزرگ در تهران تا تاسیس مرکز مدیریت بحران شهرداری تهران و همچنین انجام مطالعات متعدد در زمینه پهنه‌بندی خطر زمین‌لرزه و ساخت و ساز مبتنی بر آئین نامه استاندارد ۲۸۰۰ زلزله از این قبیل تلاش‌ها هستند، ولی هراس از زمین لرزه و پیامدهای غیر قابل پیش‌بینی آن همچنان بر افکار مسئولان و مردم ساکنان این ابر شهر سنگینی می‌کند.
حال، چه باید کرد!؟ باید قبول کنیم که واقعیتی به نام زلزله در تهران پدیده دوری نیست! زمین‌لرزه‌های کوچک و متوسطی که هر روزه توسط شبکه‌های لرزه‌نگاری بر روی گسل‌های پیرامون شهر تهران که برخی از آنها نظیر گسل مشا برای عموم مشهور شده‌اند موید این واقعیت است. دوم آنکه کارهای زیادی برای مقابله با اثرات این پدیده طبیعی در شهر تهران انجام شده و کارهای بسیار زیادی نیز باید انجام شود.
امروزه بشر با ابزار علم و دانش به رویارویی با زمین‌لرزه می‌اندیشد. بی‌تردید بدون شناخت تمامی جنبه‌های این پدیده طبیعی طراحی راهکارهای مقابله با اثرات آن امکان‌پذیر نیست. یکی از راهکارهای به کار رفته در شهرهای لرزه‌خیزی در مقیاس تهران در کشورهای پیشرفته، لزوم بکارگیری سامانه‌های هشدار و پاسخ سریع زمین‌لرزه برای کاهش خسارات جانی و مالی زمین لرزه‌هاست.
این سامانه ابزار اساسی سیستم مدیریت بحران در یک شهر بزرگ بوده و با کمک آنها مدیریت مسئول بحران قادر خواهد بود تا ضمن کنترل شریان‌های حیاتی اسیب‌پذیر از زمین‌لرزه، واکنش مناسبی در زمانی معقول به خسارات وارده، داشته باشد. این سامانه‌ها هم‌اکنون در اکثر کشورهای مهم و لرزه‌خیز دنیا مانند ژاپن، آمریکا، تایوان، مکزیک و پاره‌ای از کشورهای اروپایی بکار گرفته شده‌اند. سابقه اولیه طراحی و اجرای این سامانه‌ها به دهه ۶۰ میلادی برمی‌گردد. در طراحی سامانه‌های هشدار سریع زمین‌لرزه بر اختلاف زمانی بین رسید امواج مخرب زمین‌لرزه و سرعت انتقال داده‌های مرتبط به آنها توسط رادیو و ماهواره و... و. به شهر بزرگ نزدیک به کانون زمین‌لرزه تکیه شده است. در این سامانه‌ها با بکارگیری دستگاه‌های لرزه‌نگار و شتابنگار در نزدیکی گسل‌های فعال و لرزه‌زا ، برآوردی از بزرگا و سایر پارامترهای جنبش نیرومند زمین انجام شده و سیگنال‌های هشدار از طریق سامانه‌های ارتباطی به مراکز ذیربط انتقال پیدا خواهد کرد. مشهورترین سامانه‌های هشدار سریع زمین‌لرزه در حال حاضر در جهان مربوط به کشورهای ژاپن و مکزیک است. به موازات بکارگیری سامانه‌های هشدار سریع زمین‌لرزه، سامانه دیگری نیز در شهرهای بزرگ و لرزه‌خیز بکار گرفته می‌شود که به آن سامانه پاسخ سریع زمین‌لرزه می‌گویند. یکی از سوالاتی که در پی رویداد زمین‌لرزه‌های بزرگ در یک پهنه گسترده برای مدیریت بحران مطرح می‌شود، میزان توزیع خسارات و خرابی‌های زمین‌لرزه در آن پهنه است.
مسلماً در گستره‌های وسیعی مانند تهران، خسارات وارده از یک زمین‌لرزه احتمالی در تمامی مناطق به یک مقدار نبوده و بر اساس پارامترهای مختلف موثر بر شدت زمین لرزه متفاوت خواهد بود. مهمترین ابزاری که به مسئولین بحران در این زمان کمک می‌کند نقشه‌های لرزش و خسارت زمین لرزه است که توسط سامانه‌های پاسخ زمین لرزه استخراج می‌شوند. اساس این سامانه‌ها بر نصب و بکارگیری تعداد زیادی دستگاه شتابنگار در مناطق مختلف یک شهر بوده که همزمان با رویداد زمین لرزه براورد دقیقی از توان و میزان لرزش زمین در آن نقطه ارائه و این اطلاعات پس از تجمیع با سایر داده‌ها منجر به تولید نقشه‌های لرزش و خسارت زمین‌لرزه خواهد شد که تصویر گویایی از توزیع خسارت به مدیریت شهری ارائه خواهد داد.
با توجه به مطالب گفته شده، طراحی و اجرای این سامانه‌ها برای شهر تهران بسیار حیاتی است. اقداماتی در جهت انجام این مهم توسط ارگان‌های مختلف انجام شده که به هیچ وجه کافی نیست. عزم و اراده کافی برای انجام این مهم توسط مدیریت بحران، تامین بودجه کافی برای خرید تجهیزات و زیرساخت‌های لازم بخصوص زیرساخت ارتباطی، تامین نیروی انسانی کارآزموده از مهمترین اقدامات ضروری در راستای اجرای موفقیت آمیز این سامانه‌ها است.
در حال حاضر شبکه ملی شتابنگاری کشور در استان تهران بالغ بر ۱۰۱ ایستگاه شتابنگاری فعال دارد که بیش از ۵۰ ایستگاه آن در شهر تهران قرار دارد. این مجموعه عظیم که حاصل ده‌ها سال تلاش و کوشش است بستر مناسبی برای اجرای سامانه‌های هشدار و پاسخ سریع زمین‌لرزه برای شهر تهران ایجاد کرده است که می‌توان با همکاری سایر دستگاه‌های مرتبط سنگ بنای سامانه‌های نامبرده را برای شهر تهران فراهم سازد.